Yazarlar: Hatice Ekici Tağa, Sümeyye Uçar, Bensu Özdemir
Econsumer.gov, Uluslararası Tüketicinin Korunması ve Uygulama Ağı'nın (“ICPEN”) bir girişimidir. ICPEN, adil ticaret uygulamaları yasaları ve diğer tüketicinin korunması faaliyetlerinde bulunan devlet kuruluşları ağıdır. ICPEN, tüketici koruma kurumları arasında düzenli iletişim geliştirmek ve sürdürmek ve tüketici koruma endişelerine odaklanmak için bir forum sağlamaktadır. Ajanslar arasındaki iş birliğini teşvik ederek ICPEN, üyelerinin tüketici yasaları ve düzenlemeleri ile daha fazla etki sahibi olmalarını sağlamayı amaçlamaktadır.
ICPEN, bu kapsamda econsumer.gov’u oluşturmuş ve 40'tan fazla ülke bu girişime ortak olmuştur. Türkiye de bu ülkelerden birisidir ve internet sitesi 2014 yılından beri Türkçe dilinde de hizmet vermektedir. Econsumer.gov ile özellikle internet dolandırıcılıklarının zorluklarına karşılık vermek ve tüketicinin güven düzeyini artırmak için sınır ötesi e-ticaret şikayetleri alınmaya ve paylaşılmaya başlanmıştır. Kamusal bir internet sitesi olarak hizmet sunan econsumer.gov, dünya genelindeki yasa uygulayıcılarının tüketici şikayetleri bilgilerine ve diğer araştırma verilerine ulaşıp bunları paylaşabilmelerine imkan tanımaktadır.
Econsumer.gov, uluslararası dolandırıcılık bildiriminde bulunabileceğiniz ve dolandırıcılıkla mücadele etmek için atabileceğiniz diğer adımlar hakkında bilgi edinebileceğiniz bir platformdur. Şikayetler ile aynı zamanda uluslararası dolandırıcılığın önlenmesine ilişkin çalışmalara yardımcı olmaktadır.
Aynı zamanda, her sene yapılan başvurular belirli kategoriler altında istatiksel olarak yayınlanmakta ve özellikle şikayetlerin hangi alanlara yönelmiş olduğunun üzerinde durulmaktadır. Devamında ise mağduriyet yaşanmasını önlemek için tavsiye nitelikli açıklamalar yapılmaktadır. Bununla birlikte, dünya genelinde dönemsel olarak çeşitli sebeplerle artan dolandırıcılık vakalarına dikkat çekilmekte ve kamuoyu oluşturulması sağlanmaktadır. Özellikle, pandemi sürecinde tüketici şikayetlerinin arttığı ifade edilmekte ve yetkililer, genellikle karşılaşılan problemleri de paylaşarak tüketicilerin haklarına dikkat çekmektedir.
Econsumer.gov’a şikayette bulunabilmek için, probleminiz uluslararası nitelik taşımalıdır. Yani, bir Türk tüketici Türkiye’deki bir tüketici problemi için şikayette bulunamaz, bunun yerine Tüketici Hakem Heyeti veya diğer uyuşmazlık çözüm yollarına başvurmalıdır. Ancak, yurtdışında karşılaşılan bir problem veya yabancı satıcı/sağlayıcı sebebiyle karşılaşılan problemlerde econsumer,gov aracılığıyla şikayet oluşturulabilmektedir.
Şikayette bulunurken birtakım kişisel bilgiler ve şikayet sebebi gibi şikayete dair bilgilerin paylaşılması istenmektedir. Bu noktada, önemli olan banka/kart bilgileri, kimlik numarası veya hassas verileri oluşturan sağlık geçmişi gibi verileri paylaşmama gerekliliğidir. Buraya yapılan şikayetler, bir devlet tüketici koruma kurumu olan ABD Federal Ticaret Komisyonu tarafından tutulan ve bir tüketici şikayet veri tabanı olan Tüketici Sentinel'e girilmektedir. Kişisel iletişim bilgileri de dahil olmak üzere veriler birçok ülkede yetkili devlet kolluk kuvvetleri ve düzenleyici kurumlar tarafından şikayetleri araştırmak, yaptırım uygulamak ve tüketici eğilimlerini tespit etmek için kullanılabilirler. Bununla birlikte şikayetler çok sayıda devlet kurumunun erişimine açık olsa da kurumlar tarafından erişim sağlanıyor ya da sağlanmıyor olabilir. Birçok devlet kurumu, halkı genel olarak korumak için davalar açmakta, ancak bireysel tüketiciler adına müdahalede bulunmamaktadır. Kimi kurumların ise her bir şikâyeti araştırma yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu sebeple, buraya yapılan şikayetlere ilişkin bir çözüm garantisi sunulmamaktadır. Buna karşılık, şikayetin dikkat çekmesi için başvurunun açık ve anlaşılır olmasına dikkat gösterilmelidir.
İnternet sitesi, yapılan şikayetlere ilişkin çözüm garantisi vermemekle birlikte, alternatif yollar tavsiye etmekte ve bunlara başvurulması için gerekli bilgileri vermektedir. Böylece, siteye yapılan şikayete karşı bir çözüm alınamasa dahi atılan diğer adımlar sayesinde kişinin mağduriyetinin giderilmesi amaçlanmaktadır. Sadece yaşanılan ülkede değil aynı zamanda uluslararası platformlarda da tüketici mağduriyetleri önlenmeye çalışmakta ve tüketici haklarının daha etkin kullanılabilmesi için gelişen konjonktürle birlikte çalışmalar devam etmektedir.